OLIGOFAGI zwierzęta przystosowane do odżywiania się niewieloma gat. roślin lub zwierząt, np. jedwabnik dębowy, bielinek kapustnik, stonka ziemniaczana; przeciwieństwo polifagów.
MORWA (Morus) drzewo lub krzew z rodziny morwowatych; obejmuje 15 gat.; rośnie do wys. 10 m; kwiatostany kotkowe, owoce jadalne, słodkie, podobne do jeżyn; m. biała (M. alba) (od dawna w Azji), w Europie (od XII w.), sadzona na liście będące pokarmem gąsienic jedwabników; owoc wykorzystywany na przetwory; m. czarna (M. nigra), pochodząca z Persji (w Polsce nie uprawiana), ozdobna, rodzi słodkie czarne owoce; drewno żółte, twarde, cenione w przem. meblarskim.
MONOFAGI zwierzęta żywiące się tylko jednym rodzajem pokarmu roślinnego lub zwierzęcego, np. wszy, mrówkojady, jedwabniki morwowe, kolibry.
PEBRYNA zakaźna choroba gąsienic jedwabnika morwowego i dębowego, przenoszona przez pasożytnicze pierwotniaki z podtypu sporowców; objawem - ciemne plamy i spadek ruchliwości; wywołuje duże straty w hodowli jedwabnika morwowego, gdyż większość zarażonych gąsienic ginie. NOSEMA (Nosema) rodzaj pierwotniaków z typu mikrosporydiów; pasożyt przewodu pokarmowego i innych narządów owadów; N. bombycis atakuje jedwabnika morwowego wywołując pebrynę: zarażone gąsienice nie są zdolne do przeobrażenia i do wytwarzania kokonów; N. apis powoduje schorzenia jelit pszczół.
PARTENOGENEZA , dzieworództwo odmiana rozrodu płciowego polegająca na rozwoju nowego organizmu zwierzęcego z nie zapłodnionej komórki jajowej; może zachodzić naturalnie (m.in. u wrotków, nicieni, roztoczy) lub sztucznie (za pomocą bodźców mechanicznych lub chem., np. potarcie szczotką lub zanurzenie w kwasie siarkowym zwiększa u jedwabników liczbę osobników, rozwijających się z nie zapłodnionych jaj); rozróżnia się kilka rodzajów p. naturalnej: przygodną (zachodzi np. u jedwabników); fakultatywną (samce niektórych gat. mogą pochodzić z nie zapłodnionych jaj, np. trutnie u pszczół), stałą (gatunek reprezentowany jest wyłącznie przez samice, czasami samce istnieją, ale nie uzyskują dojrzałości płciowej; w jej ramach wyróżnia się m.in. p. geograficzną - polegającą na tym, iż w ściśle oznaczonym obszarze gat. rozmnaża się tylko partenogenetycznie) oraz cykliczną (przemiennie występują pokolenia rozmnażające się obupłciowo i partenogenetycznie, np. mszyce); u roślin p. nosi nazwę apomiksji.
PRZĄDKI (Bombycidae) rodzina motyli (kilkaset gat.) zamieszkujących gł. w tropikach i subtropikach Azji i Afryki; gąsienice żywią się liśćmi morwy i pokrewnych gat.; przed przepoczwarzeniem snują masywne kokony z 1 nici; m.in. jedwabnik morwowy.
PRZĘDNE GRUCZOŁY gruczoły służące do wytwarzania nici przędnych, mających różne przeznaczenie (do budowy domków, kokonów, sieci łownych, lotów w powietrzu i in.); g.p. pająków są przekształconymi odnóżami odwłokowymi; poszczególne gat. pająków dysponują różnymi typami g.p., a różnice są znaczne nawet w obrębie jednego gat. (np. u samic inne gruczoły niż u samców); u większości owadów p.g. powstają z gruczołów ślinowych (np. u błonkówek, larw motyli), są parzyste i mają kształt długiej cewki, uchodzącej na dolnej wardze; p.g. jedwabnika morwowego wydzielają nitkę jedwabną o ogromnej wytrzymałości - włókno jedwabiu o przekroju 1 mm2 może wytrzymać ciężar 46 kg.
ŻÓŁTNICA (Maclura) rodzaj drzew z rodziny morwowatych; 1 gat.: ż. pomarańczowa (M. aurantiaca) - wys. do 20 m, liście błyszczące, jajowate, kwiaty zebrane w kuliste kwiatostany, po przekwitnieniu okwiaty tworzą kulisty, pomarańczowy owocostan przypominający pomarańczę; liście ż. stanowią pokarm jedwabników; trwałe, ciężkie drewno używane w tokarstwie; pochodzi z Ameryki Płn., w płd. Europie często uprawiana, w Polsce rzadka. ( interia )
MORWA (Morus) drzewo lub krzew z rodziny morwowatych; obejmuje 15 gat.; rośnie do wys. 10 m; kwiatostany kotkowe, owoce jadalne, słodkie, podobne do jeżyn; m. biała (M. alba) (od dawna w Azji), w Europie (od XII w.), sadzona na liście będące pokarmem gąsienic jedwabników; owoc wykorzystywany na przetwory; m. czarna (M. nigra), pochodząca z Persji (w Polsce nie uprawiana), ozdobna, rodzi słodkie czarne owoce; drewno żółte, twarde, cenione w przem. meblarskim.
MONOFAGI zwierzęta żywiące się tylko jednym rodzajem pokarmu roślinnego lub zwierzęcego, np. wszy, mrówkojady, jedwabniki morwowe, kolibry.
PEBRYNA zakaźna choroba gąsienic jedwabnika morwowego i dębowego, przenoszona przez pasożytnicze pierwotniaki z podtypu sporowców; objawem - ciemne plamy i spadek ruchliwości; wywołuje duże straty w hodowli jedwabnika morwowego, gdyż większość zarażonych gąsienic ginie. NOSEMA (Nosema) rodzaj pierwotniaków z typu mikrosporydiów; pasożyt przewodu pokarmowego i innych narządów owadów; N. bombycis atakuje jedwabnika morwowego wywołując pebrynę: zarażone gąsienice nie są zdolne do przeobrażenia i do wytwarzania kokonów; N. apis powoduje schorzenia jelit pszczół.
PARTENOGENEZA , dzieworództwo odmiana rozrodu płciowego polegająca na rozwoju nowego organizmu zwierzęcego z nie zapłodnionej komórki jajowej; może zachodzić naturalnie (m.in. u wrotków, nicieni, roztoczy) lub sztucznie (za pomocą bodźców mechanicznych lub chem., np. potarcie szczotką lub zanurzenie w kwasie siarkowym zwiększa u jedwabników liczbę osobników, rozwijających się z nie zapłodnionych jaj); rozróżnia się kilka rodzajów p. naturalnej: przygodną (zachodzi np. u jedwabników); fakultatywną (samce niektórych gat. mogą pochodzić z nie zapłodnionych jaj, np. trutnie u pszczół), stałą (gatunek reprezentowany jest wyłącznie przez samice, czasami samce istnieją, ale nie uzyskują dojrzałości płciowej; w jej ramach wyróżnia się m.in. p. geograficzną - polegającą na tym, iż w ściśle oznaczonym obszarze gat. rozmnaża się tylko partenogenetycznie) oraz cykliczną (przemiennie występują pokolenia rozmnażające się obupłciowo i partenogenetycznie, np. mszyce); u roślin p. nosi nazwę apomiksji.
PRZĄDKI (Bombycidae) rodzina motyli (kilkaset gat.) zamieszkujących gł. w tropikach i subtropikach Azji i Afryki; gąsienice żywią się liśćmi morwy i pokrewnych gat.; przed przepoczwarzeniem snują masywne kokony z 1 nici; m.in. jedwabnik morwowy.
PRZĘDNE GRUCZOŁY gruczoły służące do wytwarzania nici przędnych, mających różne przeznaczenie (do budowy domków, kokonów, sieci łownych, lotów w powietrzu i in.); g.p. pająków są przekształconymi odnóżami odwłokowymi; poszczególne gat. pająków dysponują różnymi typami g.p., a różnice są znaczne nawet w obrębie jednego gat. (np. u samic inne gruczoły niż u samców); u większości owadów p.g. powstają z gruczołów ślinowych (np. u błonkówek, larw motyli), są parzyste i mają kształt długiej cewki, uchodzącej na dolnej wardze; p.g. jedwabnika morwowego wydzielają nitkę jedwabną o ogromnej wytrzymałości - włókno jedwabiu o przekroju 1 mm2 może wytrzymać ciężar 46 kg.
ŻÓŁTNICA (Maclura) rodzaj drzew z rodziny morwowatych; 1 gat.: ż. pomarańczowa (M. aurantiaca) - wys. do 20 m, liście błyszczące, jajowate, kwiaty zebrane w kuliste kwiatostany, po przekwitnieniu okwiaty tworzą kulisty, pomarańczowy owocostan przypominający pomarańczę; liście ż. stanowią pokarm jedwabników; trwałe, ciężkie drewno używane w tokarstwie; pochodzi z Ameryki Płn., w płd. Europie często uprawiana, w Polsce rzadka. ( interia )
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz